Tahran’da üçlü zirve başladı, Suriyeli sığınmacıların ülkelerine gönüllü dönmesi gündemde

Türkiye ile İran ortasında Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu 7. Toplantısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi eş başkanlığında, bakanların iştirakiyle Tahran’da yapıldı.

Toplantı sonrası ortak bildiri yayımlandı.

Ortak bildiriye nazaran:

İyi komşuluk münasebetleri vurgusu

Taraflar, ikili münasebetlerinin mevcut durumunun yanısıra, bölgesel ve global gelişmelerin ışığında, ortalarındaki son dört asırdır kardeşlik ve dostluk bağlarının varlığı ve devamı ile bu ilgilerin, karşılıklı hürmet, karşılıklı çıkar ve düzgün komşuluk temelinde genişletilmesinin kıymetini vurguladı.

İki ülkenin üst seviye yetkililerinin ekonomik, ticari ve transit geçişlerle ilgili bağlarını daima biçimde geliştirmeye yönelik güçlü siyasi iradelerinin yinelendiği ortaya koyuldu.

Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu’nun geçmiş toplantılarında alınan kararların uygulanması muhtaçlığı vurgulandı.

“Terörün her tipine ve biçimine karşı güçlü siyasi irade…”

İkili ve bölgesel seviyede terörün her çeşidine ve biçimine karşı güçlü siyasi irade ortaya koyuldu.

Çatışmaların barışçı tahlili için bölgesel ve milletlerarası sistemlerin asli, yadsınamaz ehemmiyetini ve daha adil bir milletlerarası tertibin kurulmasını teminen adaletli, tam kapsayıcı ve insani yaklaşımların gerekliliği vurgulandı.

Siyasi, ekonomik, kültürel, bilimsel ve güvenlik işbirliğinin yanısıra, iki ülke ortasında daima üst seviye heyet teatileri ziyaretleri yoluyla, ikili ilgilerin daha da güçlendirilmesi tarafındaki hedefler bir sefer daha tekrarlandı.

Ekonomik işbirliği için yeni imkanlar

Taraflar, mevcut sistemlerden tam manasıyla yararlanmak ve Karma Ekonomik Kurul, Tercihli Ticaret Mutabakatı (PTA), ulaştırma, bankacılık, gümrük, sıhhat ve tarım alanlarında ortak işbirliği komiteleri dahil yürürlükte bulunan Mutabakatları ve düzenlemeleri tam olarak uygulamak suretiyle, ikili ticaret hacmini artırma ve ekonomik işbirliği için yeni imkanlar yaratma konusundaki taahhütlerini vurguladı.

Yatırımlara yönelik inançlı ve cazip bir ortam yaratmak dahil, iki ülkenin özel kesimlerine garanti ve teşvik sağlamanın ehemmiyeti yinelendi.

Bölgesel karayolları ve demiryolları transit ve ulaştırma koridorlarında altyapıya ortak yatırım yapılması istikametinde özel kesimleri teşvik konusunda irade ortaya koyuldu.

Güç alanında ikili işbirliğinin güçlendirilmesi ve genişletilmesi vurgulandı.

Etrafın korunması ve su kaynakları idaresi alanlarında ortak işbirliğini güçlendirmek ve genişletmek hedefiyle, ikili istişarelerin sürdürülmesi ve ortak çalışma kümelerinin kurulması vurgulandı.

Konsolosluk işlerinde işbirliğini genişletmeye yönelik uğraşların artırılması ve konsolosluk istişarelerinin sistemli olarak yapılması muhtaçlığı konusundaki ortak çıkarlar vurgulandı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi ile İran İslam Cumhuriyeti İslami Şüra Meclisi ortasında halihazırda mevcut parlamenter diplomasinin ve bunun parlamenter işbirliği yoluyla genişlemesinin üzerinde duruldu.

Uyuşmazlıklar için siyasi diyalog vurgusu

Milletlerarası siyasi uyuşmazlıkların tek taraflı yaptırımlarla değil, sadece manalı siyasi diyalogla ele alınabileceği belirtildi.

Memleketler arası hukuk çerçevesinde, çatışmaların barışçı tahliline ve bölgesel ve global problemler karşısında güç kullanılmamasına ait ortak çıkarları tabir edildi.

Ukrayna’daki savaşın olumsuz sonuçları hakkındaki tasalar söz edildi. Müzakereler sonucunda elde edilebilecek bir tahlilin gerekliliği ve aciliyeti ortaya konuldu. Ortaya çıkan global besin krizi dahil, fakat bununla hudutlu olmamak üzere, krizin insani yansımalarının ele alınmasına yönelik ortak gayretlerin kıymeti vurgulandı.

Fark gözetmeksizin bütün terör örgütleriyle mücadele

Her iki taraf da tüm biçimleri ve tezahürleriyle terörizmi kınadı. Fark gözetmeksizin bütün terör örgütleriyle çaba muhtaçlığına dikkati çekti.

Ortak sonlar boyunca terör örgütlerinin ve organize cürüm şebekelerinin varlığını ve faaliyetlerini önlemek için karşılıklı olarak kararlaştırılacak mevcut ve daha fazla ikili sistemlerden tam olarak yararlanılmasına dair kararlılık lisana getirildi.

Göçün temel nedenlerinin tespit edilmesi konusunda işbirliğinin değeri vurgulandı. Sistemsiz göç hareketleriyle baş edebilmek maksadıyla hudut idaresinin geliştirilmesinin ve bu bağlamda iki ülkenin ilgili kurumları ortasında, 14 Mart 1937 tarihli Türkiye-İran hudut mutabakatı çerçevesinde eşgüdümün artırılmasının kıymeti ve Mültecilerin Statüsüne ait 1951 Mukavelesi ve 1967 Protokolü’nün kararlarının altı çizildi.

Suriye

Suriye’nin toprak bütünlüğüne, siyasi birliğine ve ulusal egemenliğine olan bağlılık vurgulanırken, Suriye halkının acılarını hafifletmenin tek yolunun siyasi bir tahlilden geçtiği ve Astana mutabakatlarının uygulanmasının ehemmiyeti bildirildi.

Yemen

Yemen’de devam etmekte olan siyasi ve insani krizin ivedilikle sona erdirilmesi gerektiğinin altı çizildi. Memleketler arası toplumu Yemen halkına, bilhassa de çocuklara besin ve öteki temel gereksinimleri sağlamak için birlikte çalışmaya çağrıldı. Tarafların vardığı ateşkes memnuniyetle karşılandı ve çatışmayı çözmek için bunun kalıcı bir ateşkesi ve siyasi bir süreci beraberinde getirmesinin umulduğu tabir edildi. BM Genel Sekreterinin özel temsilcisinin bu istikametteki uğraşları desteklendi.

Afganistan

Afganistan’da, bütün siyasi ve etnik kümeleri temsil edecek, etnik ve mezhepsel ayrım olmaksızın tüm Afgan vatandaşlarının güvenliğini sağlayacak, tüm biçimleriyle ve tezahürleriyle terörizmle aktif gayret edecek kapsayıcı bir hükümet kurulmasının gerekliliği yinelendi. Sürdürülebilir toplumsal ve ekonomik kalkınma için gerekli olan, bayanların hayatın her alanına tam, eşit ve manalı iştiraklerinin ve dahil edilmelerinin değeri vurgulandı.

Irak

Irak’ın toprak bütünlüğünün korunmasını vurgulandı. Ülkedeki siyasi sürece ve kapsayıcı ve işleyen yeni bir hükümet kurulmasına yönelik takviyeler lisana getirildi. Terörle uğraş ve ülkenin yine inşasına yönelik gayretlerinde Irak hükümetine takviye söz edildi. Bölgede kalıcı istikrarın sağlanması için iktisat ve ticaret alanlarında bölgesel işbirliğinin genişletilmesinin değeri belirtildi. Ayrıyeten, Irak topraklarının, teröristlerin komşu ülkelere yönelik taarruzlar düzenleme gayesiyle kullanmalarına müsaade verilmemesinin değerinin altı çizildi.

Kudüs-ü Şerif’in kutsallığının korunmasının ehemmiyeti vurgulandı

İslam dünyasının en temel sorunu olan Filistin ve Kudüs’ün her vakit ilgi ve dikkatleri dahilinde olduğu vurgulandı. Her iki ülke, Filistin sıkıntısının vazgeçilmez haklarını gerçekleştirme gayretlerine ve aksiyonlarına prensipli biçimde dayanak sağlama kelamı verdi. Yasadışı yerleşim hareketleri de dahil olmak üzere, tüm tek taraflı siyasetlere bir son verilmesinin ve Kudüs-ü Şerif’in kutsallığının korunmasının değeri vurgulandı.

Güney Kafkasya’da çok taraflı işbirliğinin geliştirilmesi için 3+3 Bölgesel İstişare Platformu’nun değeri ve toplantıların düzenlenmesinin gerekliliğinin altı çizildi.

Birleşmiş Milletler, İslam İşbirliği Teşkilatı, EİT ve D-8 üzere her iki ülkenin de üyesi olduğu milletlerarası kuruluşlarda işbirliğinin kıymeti vurgulandı.