Yanlış restorasyona ceza verilmeli

Kültürel miras ülkelerin tarihini gelecek kuşaklara aktarmak konusunda büyük kıymet arz ediyor. Hem ülkelerin kendi tarihleri hem de evvelki medeniyetlerin izlerini görmek konusunda fikir veren kültürel miras öğeleri, yeteri kadar ele alınmıyor. Bu mevzuda verilen eserler ise ya muhakkak bir alanla hudutlu ya da teknik mevzulardan öteye geçmiyor. Seçkin Yayınları’ndan çıkan Kültürel Miras (Kültür Varlıkları) Hukuku, kültürel miras nedir, nasıl korunur ve bununla ilgili Türkiye’deki mevzuat ne formda işliyor sorularına yanıt veriyor.

Editörlüğünü Mardin Artuklu Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Evindar Yeşilbaş ve Diyarbakır Kültür Varlıklarını Muhafaza Şurası’nda hukukçu üye olan Cüneyd Altıparmak’ın üstlendiği kitap, kültürel miras hukukuna değiniyor. Çalışmada arkeoloji, sanat tarihi, sit alanları kavramlarının yanı sıra rölöve, restitüsyon, onarım üzere kavramlar da hukuk bağlamında sade bir lisanla ele alınıyor. Kültürel mirasın korunmasında öbür ülkelerle etkileşimlerini de kapsayan kitap, alanında uzman 16 ismin katkısıyla zenginleştirilmiş. Kültürel miras alanına ilgi duyanların, bu alanda çalışmaya yeni başlayanların ve uzmanların yararlanacağı eser, kültür ve sanat mirasının hukuktaki yerini etraflıca anlatıyor.

UYGULAMADA SORUN VAR

Kitapla ilgili konuştuğumuz Altıparmak, bu devirde fark ettikleri meselelerden yola çıkarak kitabı oluşturduklarını söyledi. Kültürel miras alanında mevzuatın bölümle uyumlu olduğunu ama uygulama noktasında problemlerin bulunduğunu belirten Altıparmak, “Denetim konusunda ve bu mevzuyu ciddiye alma konusunda sıkıntılarımız var. Arkeolojik bir bulgu bizim için çok değerliyken, Selçuklu yapısı bir bina ya da Osmanlı mescidi çok önemsenmiyor. Kültürel miras, bir silsile içerisinde devam eder. Urfa’dan örnek vereyim. Balıklıgöl arkeolojik devirde de kutsal, Musevilerin, Hristiyanların ve Müslümanların da mabedi. Lakin güya makul bir devrin öncesi çok değerli ve kutsal, ondan sonrası olmasa da olur halinde bir algı var” dedi.

HER VİLAYET KENDİ İÇİNDE DEĞERLENDİRİLMELİ

Türkiye’nin öbür ülkelerden kültürel miras ve sit alanları konusunda ayrıştığını söz eden Altıparmak, ülkedeki tüm alanlar için tıpkı mevzuatın uygulanmasının yanlış bulduğunu lisana getiriyor. Alan idaresinin vilayetlere has olması gerektiğini savunan hukukçu, “Dünyadaki sit alanlarının tamamı butikleştirilmiş. Oraya neyin gireceği, yapılacağı belirli. Fransız mevzuatı ve İtalya’nın bu bahisle ilgili yaptığı adımları takip eden bir ülkeyiz. Roma’da bir sit alanında otelleri, pizzacıları, dondurmacıları görürsünüz. Bizim kentsel sit alanlarımız yaşayan alanlar. Her ili kendi içinde değerlendirip, nasıl yönetileceğine ait alan idare mevzuatını değiştirmemiz gerekiyor” diyor.

Yanlış onarım ceza hukukunda

Güncel onarım örnekleriyle mevzuyu anlatan Altıparmak, “Restorasyonu yapanla denetleyen ortasında bir ahenk yok. Bu da yapıya ziyan verebiliyor. Mesela Şile Kalesinin onarımını alan firmayla ilgili tahminen sorun yok lakin denetleyen firmanın ‘bu nedir’ demesi gerekirdi. Ya da bir han tadilatında, kimi hava delikleri ve mazgallar kapatılıyor. Yıllardır ayakta duran yapı bir mühlet sonra çürümeye başlıyor. Sebebi yanlış onarım. Yanlış onarımlar ceza hukukunda bedellendiriliyor. Ancak bunları es geçiyoruz. Yani bu husus yargının önüne gelse karar verilecek, lakin yargının önüne gelmiyor. Bu sorun aşılmalı Türkiye’de” açıklamasında bulundu.

Halime Kirazlı